Co to jest tranzyt i na czym polega?

Tranzyt co to znaczy?

Tranzyt to inaczej przewóz towarów z kraju A do kraju B przez kraj C. Z tranzytem mamy do czynienia w sytuacji, kiedy transport towarów przebiega przez terytorium kraju, gdzie nie ma ani załadunku, ani rozładunku. Dla przykładu – o transporcie tranzytowym będziemy mówić wtedy, kiedy transport będzie odbywać się z Polski do Austrii przez Czechy. W tym wypadku państwem tranzytowym będą Czechy.

Przewóz tranzytowy regulują między innymi Konwencja i statut o wolności tranzytu oraz Konwencja o handlu tranzytowym krajów bez dostępu do morza, które zakładają przewóz towarów pod dozorem celnym bez konieczności uiszczenia opłat celnych (np. należności celnych, podatku akcyzowego, podatku VAT i innych) w krajach tranzytowych. Jego głównym celem jest swobodny przepływ towarów pomiędzy państwami.

Rodzaje tranzytu

W transporcie i logistyce istnieje kilka rodzajów tranzytu, z którymi warto się zapoznać. Wśród nich wyróżnia się tranzyt towarów pośredni i bezpośredni oraz tranzyt zewnętrzny i wewnętrzny. Poniżej przedstawiamy różnice pomiędzy nimi.

Tranzyt pośredni i bezpośredni

Jednymi z najpopularniejszych rodzajów tranzytów są tranzyt bezpośredni i pośredni. O tranzycie bezpośrednim towarów mówimy wtedy, gdy towar jest przewożony bezpośrednio do miejsca docelowego bez przeładunku czy składowania i za pomocą jednego środka transportu. Jest to najkrótsza i najszybsza droga transportu, ale nie zawsze jest możliwa ze względu na ograniczenia geograficzne czy logistyczne. Mówiąc w skrócie – tranzyt bezpośredni dotyczy transportu towarów bez żadnych przerw w ciągu komunikacyjnym. Z kolei transport tranzytowy pośredni dotyczy sytuacji, w których towar może być składowany w kraju tranzytowym – najczęściej ze względu na zmianę środka transportu lub podziału na mniejsze części.

Tranzyt wewnętrzny

Wewnętrzny tranzyt towarów (inaczej tranzyt krajowy) odnosi się przede wszystkim do transportu towarów na terytorium jednego kraju lub regionu, bez konieczności przekraczania granic. Tranzyt wewnętrzny dotyczy wyłącznie transportu towarów w obrębie Unii Europejskiej lub krajów objętych umowami handlowymi. Towary mogą być transportowane pomiędzy regionami w obrębie tego samego państwa i mogą obejmować różne środki transportu. Procedury tranzytu wewnętrznego są znacznie uproszczone, co eliminuje zbędną biurokrację, a tym samym skraca czas przepływu towarów.

Tranzyt zewnętrzny

Procedura tranzytu zewnętrznego (międzynarodowego) jest już nieco bardziej skomplikowana, ponieważ dotyczy przemieszczania towarów pomiędzy krajami, które nie są objęte umowami handlowymi (czyli nie leżą na terenie Unii Europejskiej i nie należą do krajów tzw. Wspólnoty). W związku z tym przejazd tranzytowy wymaga dopełnienia odpowiednich formalności celnych związanych z polityką handlową oraz uiszczenia przewozowych opłat celnych nałożonych przez dany kraj. Z zewnętrznym tranzytem towarów mamy do czynienia w sytuacji, kiedy dotarcie do punktu docelowego wymaga przemieszczenia towarów pomiędzy jednym lub większą liczbą krajów, a miejsce przeznaczenia nie jest objęte wspólnymi umowami handlowymi. Co ważne, przewożone towary muszą spełniać celne zasady tranzytu zarówno eksportu z kraju pochodzenia, jak i importu kraju przeznaczenia.

Magazyn tranzytowy

Magazyny tranzytowe są to miejsca przeznaczone do przechowywania towarów na czas trwania procedury tranzytowej lub TIR. Mają one za zadanie zapewnić bezpieczne przechowywanie towarów podczas ich przemieszczania przez terytorium kraju lub regionu.

Przewóz tranzytowy – regulacje prawne

Przewóz tranzytowy regulują:

• Konwencja i Statut o wolności tranzytu,
• Konwencja o handlu tranzytowym krajów bez dostępu do morza,
• Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza (tzw. konwencja jamajska),
• Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (tzw. konwencja CMR),
• Konwencja TIR.

Procedury tranzytu obowiązujące w Polsce

Procedury tranzytowe obowiązujące na terenie Polski są istotne dla sprawnego przepływu towarów przez nasz kraj. Dzięki nim możliwe jest skuteczne i bezpieczne przemieszczanie towarów przez terytorium Polski, co ma kluczowe znaczenie dla rozwoju handlu międzynarodowego. Znajomość i przestrzeganie tych procedur jest niezbędne zarówno dla firm transportowych, jak i importerów oraz eksporterów, aby uniknąć opóźnień i problemów podczas tranzytu towarów.

KRAJOWA PROCEDURA TRANZYTU

Główne aspekty krajowej procedury tranzytu obejmują tranzyt pomiędzy:

1. urzędami celnymi granicznymi – procedura ta występuje, gdy towary zagraniczne przechodzą przez granice Polski, która funkcjonuje tutaj jako kraj tranzytowy,
2. urzędami celnymi wewnętrznymi – dotyczy przypadków, gdy przewozy towarów zagranicznych odbywają się między polskimi składami celnymi,
3. urzędami celnymi granicznymi i urzędami celnymi wewnętrznymi – procedura ma miejsce, gdy Polska stanowi miejsce docelowe dla ładunku zagranicznego.

PROCEDURA TIR

Procedura TIR to międzynarodowy system ułatwień celnych stosowany w transporcie międzynarodowym towarów. Procedura TIR umożliwia przemieszczanie towarów przez terytorium różnych krajów bez konieczności ponownego otwierania procesu dokumentacji i bez kontroli na granicach, co przyspiesza i ułatwia międzynarodowy handel. System TIR umożliwia ograniczenie opłat celnych i pozwala na przewozy tranzytowe bezpośrednio z punktu A do punktu B, co przyspiesza przewóz ładunków przez granice krajów. Uniknięcie opóźnień na granicach i unikanie konieczności dokonywania opłat celnych na każdej granicy pozwala oszczędzić nie tylko czas, ale i koszty związane z międzynarodowym transportem towarów. Dzięki systemowi plombowania towarów i nadzorowi organów celnych procedura TIR zapewnia większe bezpieczeństwo i pewność dotarcia towarów do celu. Konwencja TIR ma zastosowanie wyłącznie w ramach transportu drogowego.

WSPÓLNY TRANSPORT TRANZYTOWY WPT

Konwencja o Wspólnej Procedurze Tranzytowej stanowi podstawę do przewożenia towarów między krajami Unii Europejskiej a państwami ESTA (np. Szwajcarii, Norwegii, Liechtensteinu, Islandii). W ramach tej procedury towary mogą być przewożone na podstawie procedur T1 lub T2 dotyczących towarów wspólnotowych lub pochodzących spoza krajów unijnych.

Procedura T1 odnosi się transportu drogowego, lotniczego i morskiego i dotyczy towarów pochodzących spoza Unii Europejskiej. Z kolei Procedura T2 ma zastosowanie wyłącznie w transporcie drogowym i odnosi się do towarów wspólnotowych.

Dokumenty wymagane podczas transportu tranzytowego

• Dokumenty określone przez przepisy prawa celnego (w tym listy przewozowe),
• Karta ATA (karnet do odprawy czasowej towarów, który eliminuje skomplikowaną procedurę celną),
• Karnet TIR.